środa, 23 marca 2016

Na wstępie XX w. trafiło do zwiększenia konfliktu narodowego między Niemcami i Polakami.

Mimo zaniku naszych centrów inteligenckich po 1793 r., w dodatkowej połówce XIX w. Toruń szedł się ośrodkiem naszego związku społecznego. Połączone zatem stanowiło przede każdym z faktem przeniesienia tu w spokoju 1866 r. redakcji najistotniejszej w Prusach Zachodnich lokalnej "Gazety Toruńskiej" - podstawowy jej rozmiar przedstawił się w drukarni Józefa Buszczyńskiego 1 I 1867. Kolejną znacznie istotną dla Polaków firmą powiązaną z osiedlem było specjalistyczne 16 grudnia 1875 r. Środowisko Naukowe, grupujące przede całym własnych właścicieli i kler katolicki z Prus Zachodnich. Na jego czele w latach 1897-1914 stał ks. Stanisław Kujot, wybitny badacz przeszłości Pomorza.

Przydały się do obecnego funkcjonowania tzw. hakaty (Ostmarkverein) oraz ustawa o stowarzyszeniach, w jakiej zakazano używania języka polskiego na oficjalnych zebraniach publicznych. Tuż przed atakiem I kampanii światowej (1910) miasto miało 46 tysięcy ludzi, w aktualnym 55-60% Niemców, 38-43% Polaków a ok. 2% Żydów.

W rezultatu przegranej kampanii dodatkowo na rzeki decyzji traktatu wersalskiego Toruń ponownie ujawnił się w skalach terytoria polskiego. 18 stycznia 1920 r. do centrum wkroczyły oddziały polskiej Dywizji Pomorskiej. Dwa dni później przyszedł do Torunia pierwszy wojewoda pomorski - Stefan Łaszewski (mianowany szybko w X 1919 r.). Toruń stawał się tymże pojedynczym stolicą rozległego województwa tworzącego swym zasięgiem przypadłą Polsce część dawnych Prus Zachodnich. Inne prace administracyjne wymusiły zmianę nastroju gospodarczego miasta. Z przedwojennej twierdzy obracało się ono spokojnie w nowy ośrodek administracyjny oraz środowisko bycia kulturalnego. W stopniu prezydentury Antoniego Bolta (1924-1936) wytworzono w Toruniu modernizacji połączeń transportowych oraz zaczęto budowę nowoczesnego miastem. Po 1928 r. wzniesiono m.in. gmach Urzędu Wojewódzkiego Pomorskiego (od 1933 r. Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych), Dyrekcję Lasów Państwowych, klasztor i juwenium redemptorystów na Bielanach, maszt oraz obiekt rozgłośni Polskiego Radia. W 1934 r. Toruń otrzymał nowy most drogowy, łączący miasto z Podgórzem. Liczba ludzi miasta wzrosła w latach 1920-1939 z 37 do 79 tysięcy. Doskonalił się i przemysł - działały nadal fabryki pierników, spośród jakich najpełniejsza Gustava Weesego została przyjęta w 1939 r. przez Związek Spółdzielni Spożywców "Społem". W 1932 r. uruchomiono największy dom produkcyjny Torunia - Belgijsko-Polskie Zakłady Chemiczne "Polchem" SA, w jakich rozpoczęto pracę kwasu siarkowego i nawozów fosforowych. Przedstawiało się te istnienie prawdziwe oraz ogólne. W 1925 r. powstał Instytut Bałtycki, jaki siedział się wkrótce ważnym instytutem badań pomorzoznawczych w regionie. W 1936 r. przekazano jego stolicę do Gdyni. W 1923 r. otworzono dużą bibliotekę naukową - Książnicę Miejską, która zdjęła na właściwość, lub w strategii depozytu, rozproszone dotąd zbiory starodruków i sztuk naukowych. Szczególnie aktualną osobę przedstawiał w jedzeniu kulturalnym miasta teatr, w jakim w latach 1920-1939 wystawiono łącznie ok. 700 sztuk.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz